Metoda rzędowa i blokowa to dwie podstawowe techniki składowania praktykowane we współczesnych magazynach. Wybór sposobu przechowywania zależy przede wszystkim od specyfiki produktów w procesie. Jednocześnie w intralogistyce, ze składowaniem rzędowym mamy do czynienia częściej niż z blokowym.
W tym artykule opiszemy dwa podstawowe sposoby przechowywania materiałów w magazynie, składowanie rzędowe i składowanie blokowe, podpowiemy w jakich okolicznościach praktykują je inni oraz zaprezentujemy podstawowe wady i zalety tych systemów – zapraszamy do lektury!
Co to jest składowanie?
Składowanie to jedna z faz procesu magazynowania. Pojęcie składowania dotyczy przechowywania towaru w magazynie, który to jest dostosowany do właściwej realizacji tego zadania – produkt zazwyczaj trafia do wyznaczonej w obiekcie strefy, gdzie pozostaje do momentu przygotowania do wyjścia z magazynu.
Dla uzyskania maksymalnej wydajności, magazyn powinien zostać dostosowany do charakterystyki składowanego towaru. W większości przypadków produkty są przechowywane na paletach, rzadziej na ziemi czy specjalnie do tego przygotowanych konstrukcjach.
Również sam budynek powinien być dostosowany do charakterystyki przechowywanego w nim towaru. Przykładowo, magazyn typu chłodnia lub mroźnia musi być wyposażony w urządzenia chłodzące, które zagwarantują odpowiednią temperaturę, a system składowania, który się w niej znajduje, powinien zostać dobrany tak, by zapewnić właściwy przepływ materiałów. Podobnie działa składowanie produktów o określonej dacie przydatności do spożycia, taki towar powinien zostać umieszczony na regałach działających w systemie FIFO (First In, First Out).
Rodzaje składowania
Istnieją dwa podstawowe rodzaje składowania:
Składowanie rzędowe – jednostka magazynowa jest składowana w rzędach ustawionych równolegle względem siebie. Do każdego rzędu jest swobodny dostęp. Składowanie rzędowe cechuje relatywnie niski wskaźnik wykorzystania powierzchni.
Składowanie blokowe – jednostki magazynowe są składowane blokowo, jedna na drugiej. Aby uzyskać dostęp do jednostki odłożonej wcześniej, najpierw należy wyciągnąć wszystkie te, które ją zastawiają.
Składowanie rzędowe – definicja
Składowanie rzędowe to najpowszechniejszy sposób składowania towaru. Stosuje się je w momencie, gdy w magazynie znajduje się dużo zróżnicowanych produktów o małym zapasie. Składowanie rzędowe opiera się na koncepcji stawiania regałów z paletami lub palet na posadzce rzędami, w taki sposób by między nimi powstały korytarze robocze. Takie rozmieszczenie umożliwia operatorowi wózka widłowego dostęp do każdej palety z towarem, bez konieczności uprzedniego wyciągania innych palet.
Do składowania w systemie rzędowym najczęściej używa się regałów paletowych rzędowych. Ich konstrukcja jest prosta, a także łatwo można dostosować ich wymiary i nośność do swoich potrzeb. Składowanie na regałach paletowych rzędowych ze względu na wygodę użytkowania i możliwość dostosowania konstrukcji do własnych potrzeb, wydaje się bardzo atrakcyjne. Nie jest to jednak opłacalne rozwiązanie dla przedsiębiorstw składujących jeden jednolity produkt, a także tych, których dążą do wykorzystania kubatury obiektu na poziomie około 80%. Rozwiązaniem może być wdrożenie wózków systemowych typu VNA, dzięki którym możliwe jest wdrożenie bardzo wąskich korytarzy i wysokiego systemu regałowego.
Zalety składowania rzędowego:
- Bezpośredni dostęp do składowanego towaru – składowanie rzędowe umożliwia dostęp do każdej składowanej jednostki, towar składowany w pobliżu jednostki nie zagradza dostępu do niej.
- Tanie rozwiązanie – składować rzędowo można na posadzce lub na regałach rzędowych, których koszt jest niski na tle innych systemów regałowych. Konstrukcja regałów rzędowych jest prosta, a także nie generuje dodatkowych kosztów poza opłatami za przegląd i serwis.
- Możliwość dostosowania konstrukcji regałów do swoich potrzeb – można zaprojektować regały rzędowe o dowolnej długości, szerokości i nośności.
- Możliwość realizacji procesu bez budowy hali – regały rzędowe wykonane ze stali nierdzewnej mogą być umieszczone zarówno w magazynie otwartym i zamkniętym.
Wady składowania rzędowego:
- Niski współczynnik wykorzystania powierzchni – konieczność projektowania korytarzy roboczych między rzędami wpływa negatywnie na pojemność magazynu.
Składowanie rzędowe bez regałów
Składowanie rzędowe na posadzce jest popularnym rozwiązaniem w małych przedsiębiorstwach. Zdarza się, że składowany towar nie musi być przechowywany na regałach i wystarczy rozłożyć go rzędowo w magazynie bez regałów. Należy dokładnie sprawdzić, czy ten sposób składowania spełnia wszystkie wymogi BHP. Kluczowym warunkiem jest wysoka odporność na ściskanie towaru na palecie. Towar wrażliwy może ulec uszkodzeniu lub zniszczeniu, jeżeli zostanie na nim postawiona kolejna paleta.
Składowanie rzędowe w regałach ramowych
Składowanie rzędowe w regałach paletowych jest w Polsce powszechnym rozwiązaniem. Konstrukcja regałów umożliwia uzyskanie większej ilości poziomów składowania, w porównaniu do składowania ładunku bez użycia regałów. Wielopoziomowe regały umożliwiają przeznaczenie większej przestrzeni na składowanie. Wymiary i nośność regałów rzędowych można dostosować do swoich potrzeb.
Składowanie blokowe – definicja
Składowanie blokowe to system, w którym palety z towarem przechowywane są ściśle obok siebie i nie ma bezpośredniego dostępu do każdej palety w bloku. W większości przypadków, aby dostać się do głęboko umieszczonej palety, należy rozładować wszystkie te, które są przed nią.
Składowanie blokowe sprawdza się w magazynach w których składowany jest jeden rodzaj towaru, a także w takich, których powierzchnia jest droga w utrzymaniu. Ze względu na wysoki wskaźnik wykorzystania powierzchni, system składowania blokowego idealnie nadaje się do chłodni i mroźni.
System składowania blokowego nie zakłada z góry, że towar umieszczony w bloku wcześniej, będzie wymagał uprzedniego rozładowania pozostałych palet umieszczonych później. Popularnym rozwiązaniem w magazynach składujących towar o określonej dacie przydatności (m. in. branża chemiczna i spożywcza), jest zastosowanie regałów w systemie FIFO (First In, First Out – pierwsze weszło, pierwsze wyszło). Regały opierające się na tym systemie są dwustronne i każdy rząd składowania ma oddzielne miejsce załadunku i rozładunku. Palety z towarem o najkrótszej dacie przydatności składowane na regałach w systemie FIFO opuszczają magazyn jako pierwsze.
Zalety składowania blokowego:
- Wysoki współczynnik wykorzystania powierzchni – przy zastosowaniu składowania blokowego współczynnik wykorzystania powierzchni może sięgać nawet 80%.
- Mniejszy magazyn – przy składowaniu blokowym można wybudować mniejszy magazyn, a jednocześnie mieć tyle samo miejsc paletowych co w większym magazynie z rzędowym systemem składowania.
Wady składowania blokowego:
- Utrudniony dostęp do palet znajdujących się w głębi bloku składowania.
- Koszt regałów – systemy regałowe przeznaczone do składowania blokowego są droższe od konwencjonalnych regałów paletowych rzędowych.
Składowanie blokowe na podłodze
Podobnie jak w systemie rzędowym, palety składowane w systemie blokowym można również składować na posadzce. Składowanie blokowe na podłodze jest częstą praktyką w małych przedsiębiorstwach. Palety z ładunkiem są układane w duży blok, aby dostać się do palety w głębi bloku należy wcześniej usunąć ładunki które ją zastawiają.
Z powodu utrudnionego dostępu do palet umieszczonych głęboko w bloku, składowanie blokowe na podłodze stosuje się jedynie wtedy, kiedy magazynuje się maksymalnie kilka rodzajów towaru.
Systemy regałowe do składowania blokowego
W większości dużych przedsiębiorstw składowanie blokowe odbywa się na regałach paletowych. Istnieje kilka systemów regałowych przeznaczonych do składowania blokowego:
- Regały przepływowe – w tunelach regałowych w których składowane są palety, znajdują się rolki które umożliwiają paletom płynne przemieszczanie się w dół regału. System regałów przepływowych umożliwia składowanie według zasad wcześniej opisanej zasady FIFO.
- Regały wjezdne – system regałów wjezdnych opiera się na głębokich tunelach z szynami nośnymi. W tym systemie wózek widłowy z załadowaną paletą wjeżdża w głąb tunelu, odkłada ładunek na szyny nośne i wycofuje się z niego.
- Regały satelitarne – w tunelach regałów satelitarnych znajdują się zdalnie sterowane platformy, na które kładzie się paletę do załadunku. Platforma automatycznie transportuje paletę w głąb regału, po czym wraca na początek tunelu, gotowa na załadunek kolejnej palety.
Składowania rzędowe czy paletowe? Podsumowanie
Trudność wyboru pomiędzy składowaniem rzędowym a paletowym rozbija się o sposób obsługi systemu regałowego – w magazynach z przechowywaniem ładunków na podłodze mamy do czynienia relatywnie rzadko.
Jeżeli musisz posiadać dostęp do każdej składowanej jednostki wybierzesz składowanie rzędowe. Istnieją sposoby na zagęszczenie sposobu przechowywania ładunków w tej metodzie – np. wysoki system regałowy z wąskimi korytarzami czy konstrukcja ramowa montowana na bazach mobilnych.
Składowanie blokowe to przede wszystkim oszczędność miejsca. Tego typu forma przechowywania produktów jest popularna w magazynach przy produkcyjnych czy też obiektach z kontrolowaną temperaturą.